تاریخ و ادبیات ایران زمین

 

برگرفته از تارنمای نهضت مقاومت ملی

اگر آن تجربه سرکوب نمی‌شد؟

 علی‌اصغر حاج سیدجوادی
جمعه ?? اسفند ????

".... برای تحقق اصلاحات تاریخ لازم است، این واقعیت که آدمی تاریخ را مشخصا تجربه می‌کند فی نفسه بدان معنی نیست که آن را می‌شناسد و برآن آگاهی دارد، زیرا آگاهی همواره از یک فاصله گذاری نتیجه می‌شود. کسانی که موفق به گرفتن فاصله از تجربه خود نمی‌شوند مردمی بدون گذشته‌اند و در زمانی غیرواقعی زندگی می‌کنند. در این جا مسئله اصلی به مفهوم تاریخ باز می‌گردد. تاریخ صرفا گذشته نیست، ما نمی‌توانیم تاریخ را منحصرا به مثابه سلسله وقایعی که درگذشته جریان داشته است درنظر بگیریم. تاریخ امتداد و ادامه گذشته در زمان حال و آینده است، ما در میانه قرار داریم. پس برای دگرگون کردن حال و آینده باید گذشته را بشناسیم. کسانی شایستگی حل مسائل امروز را دارند که ریشه‌های این مسائل را شناخته باشند و بدرستی دانسته باشند که از کجا و از چه ناشی شده‌اند. چه فرایندی موجب می‌شود تا جامعه‌ای عامل و سازنده تاریخ شود؟ به عقیده من حافظه تاریخی یکی از عوامل اصلی تشکیل دهنده هویت جمعی جامعه است، همچنان که بیماری فراموشی مانع می‌شود تا فرد آگاهانه زندگی کند وزندگی را بطور کامل از پیش ببرد، شخصیت آدمی را ویران می‌کند، از دست دادن حافظه تاریخی نیز جامعه را دچار وضعی می‌کند که بتوان هربلائی بر سرش آورد، عامل فراموشی و بی هویتی ناشی از فقدان حافظه تاریخی جامعه را وحشی می‌کند به گونه‌ای که حاضر می‌شود هرچیزی را بپذیرد. به عبارت دیگر هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند خود را سازنده تاریخ بسازد و خود را به مقام عامل و فاعل سیاسی به معنای وسیع کلمه ترقی دهد مگر آنکه معرفت و شناخت تاریخی داشته باشد، زیرا این شناسائی عاملی است که آگاهی از موقعیت فاعل تاریخ را پی ریزی می‌کند، بازسازی خاطره را باید به صورت شرط اساسی آزاد سازی واقعی جامعه بر اساس مشارکت فعال تمام نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی تلقی کرد. ملت‌های تحت ستم آنچنان در ستم تحلیل می‌روند و به ستم خو می‌گیرند که نمی‌توانند از آنچه تحمل می‌کنند فاصله بگیرند و آن را درک کنند این همان چیزی است که مارکس آنرا از خود بیگانگی می‌نامد، از خود بیگانگی تمام یعنی  هنگامی که ارزش‌های حاکم خودکامه در دل پذیرفته می‌شود، هنگامی که مردم نمی‌توانند از موقعیت خود فاصله بگیرند از خودبیگانگی به معنای اخص حاکم است." از مصاحبه آفاناسیف مورخ روسی با نشریه نوول ابزرواتور".

دنباله نوشتار